Η αρχαία Ποτίδαια ιδρύθηκε το 600 π.Χ. στον αυχένα της χερσονήσου της Παλήνης. Όπως προκύπτει από το όνομα της πόλης προστάτης της ήταν ο Ποσειδώνας. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ξέρξη εναντίον της Ελλάδας 480 π.Χ. η πόλη ηττήθηκε ύστερα από πολιορκία. Ένα χρόνο όμως αργότερα ανασυγκροτήθηκε και αντιστάθηκε στην πολιορκία του Αρτάβαζου. Την ίδια χρονιά ήταν η μόνη πόλη της Μακεδονίας που μαζί με άλλες Ελληνικές πόλεις συμμετείχε στη μάχη των Πλαταιών.Το 349/8 π.Χ. η πόλη ακολουθεί την τύχη των άλλων πόλεων της Χαλκιδικής και ενσωματώνεται δηλαδή στο Μακεδονικό Βασίλειο. Μετά από εγκατάλειψη 40 χρόνων περίπου, το 316 π.Χ. ο Κάσσανδρος χτίζει στη θέση της Ποτίδαιας μια νέα πόλη στην οποία δίνει το όνομά του : Κασσάνδρεια Στο διάστημα που ακολουθεί ως την κατάληψη της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους (168 π.Χ.) η Κασσάνδρεια εξελίχθηκε σε μια από τις ισχυρότερες πόλεις της Μακεδονίας. Στην περίοδο αυτή τοποθετείται πιθανότατα και η διάνοιξη της διώρυγας, πράγμα που διευκόλυνε την ναυσιπλοΐα και έδωσε ώθηση στο εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη.Το 168 π.Χ. υποτάχθηκε στους Ρωμαίους και γνώρισε νέα άνθιση. Η παρακμή της πόλης συνδέεται με τις επιδρομές των Ούννων οι οποίοι το 540 π.Χ. εισέβαλαν στη Μακεδονία. Έτσι, παρόλες τις προσπάθειες του Ιουστινιανού τον 14ο αιώνα μ.Χ. πηγές κάνουν λόγο για ολοκληρωτική ερήμωσή της. Το κάστρο της, σημαντικό για την ασφάλεια ολόκληρης της χερσονήσου, δέχτηκε επισκευές από τον Ιωάννη Ζ Παλαιολόγο το 1407, καθώς και από του βενετούς αργότερα. Το 1430 η πόλη υποτάσσεται στους Τούρκους. Με την επανάσταση του 1821 οι παλιές οχυρώσεις επισκευάζονται και επαναχρησιμοποιούνται, ενώ την ίδια περίοδο τοποθετείται η νέα διάνοιξη του καναλιού. Το 1821 οχυρώνονται στο κάστρο της οι επαναστατημένοι Χαλκιδικιώτες αγωνιζόμενοι σκληρά πριν γίνει ο "χαλασμός της Κασσάνδρας", το γνωστό "ολοκαύτωμα" που η επέτειός του γιορτάζεται με μεγάλη επισημότητα κάθε χρόνο στις 14 Νοεμβρίου. Κτίστηκε τον 7o π.Χ αιώνα από Κορίνθιους εκεί όπου προϋπήρχε πόλη με το όνομα "Παλλήνη" και λόγω της σπουδαίας της θέσης έγινε ισχυρή. Ήταν η μόνη πόλη της Χαλκιδικής που πήρε μέρος στη μάχη των Πλαταιών και το όνομά της γράφτηκε στον Χάλκινο τρίποδα που αφιερώθηκε από τους νικητές στους Θεούς.